HTB for Green life
Than hoạt tính (Activated Carbon)
Là loại than được xử lý từ nhiều nguồn vật liệu như tro của vỏ lạc (đậu phộng), gáo dừa hoặc than đá. Than hoạt tính là một chất liệu xốp, có rất nhiều lỗ lớn nhỏ. Vì thế, diện tích tiếp xúc bề mặt của nó rất rộng để hấp thụ tạp chất. Than hoạt tính được ứng dụng rộng rãi: trong y tế (Carbo medicinalis – than dược), nó được để tẩy trùng và các độc tố sau khi bị ngộ độc thức ăn.
Trong công nghiệp hóa học, nó được dùng làm chất xúc tác và chất tải cho các chất xúc tác khác, hoặc để lọc không khí, lọc nước …vv. Nhu cầu về than hoạt tính trên thị trường thế giới là rất lớn, trong khi đó, than hoạt tính sản xuất từ gáo dừa hầu hết do các quốc gia thành viên của Hiệp hội Dừa châu Á Thái Bình Dương (APCC cung cấp), chủ yếu là các nước như Philippines, Indonesia, Sri Lanka, Malaysia, Thái Lan, Ấn Độ và Việt Nam. Đây là một nghành sản xuất, kinh doanh đem lại nhiều lợi nhuận cho nhà đầu tư và mang lại một nguồn thu đáng kể cho bà con nông dân tỉnh Bến Tre. THCN kỳ này xin giới thiệu về mô hình sản xuất than hoạt tính từ phụ phẩm gáo dừa của bà con nông dân tỉnh Bến Tre.
Than hoạt tính rất có ích, giúp khử mùi, khử khói, lọc chất độc…Ở Việt Nam than hoạt tính được sản xuất nhiều ở Bến Tre bạn biết vì sao không, vì than hoạt tính chính là than có được khi đốt gáo dừa (gáo dừa là bộ phận vỏ cứng của quả dừa ấy)
Phương pháp tạo ra than hoạt tính rẻ nhất là dùng vỏ dừa phần cứng rồi đốt cháy trong điều kiện ko có oxi về nguyên liệu chủ yếu là ở vùng trồng nhiều dừa như các tỉnh miền tây nam bộ
công dụng: dung để khử độc dùng trong các phương pháp lọc, khử độc trong các nhà máy nước, hóa chất…
loại than hoạt tính này hoàn toàn ko gây độc hại tới môi trường và sức khỏe con người va chi phí sản xuất rẻ tiền nguồn nguyên liệu rồi rào.
Than hoạt tính – là một chất gồm chủ yếu là nguyên tố carbon ở dạng vô định hình (bột), một phần nữa có dạng tinh thể vụn grafit (ngoài carbon thì phần còn lại thường là tàn tro, mà chủ yếu là các kim loại kiềm và vụn cát). Than hoạt tính có diện tích bề mặt ngoài rất lớn, nếu tính ra đơn vị khối lượng thì là từ 500 đến 2500 m2/g (lấy một ví dụ cụ thể để so sánh thì: một sân quần vợt có diện tích rộng khoảng chừng 260 m2), do vậy mà nó là một chất lý tưởng dùng để lọc hút nhiều loại hóa chất.
Bề mặt riêng rất lớn của than hoạt tính là hệ quả của cấu trúc xơ rỗng mà chủ yếu là do thừa hưởng từ nguyên liệu hữu cơ xuất xứ, qua quá trình chưng khô (sấy) ở nhiệt độ cao, trong điều kiện thiếu khí. Phần lớn các vết rỗng – nứt vi mạch, đều có tính hấp thụ rất mạnh và chúng đóng vai trò các rãnh chuyển tải (kẽ nối). Than hoạt tính thường được tự nâng cấp (ví dụ, tự rửa tro hoặc các hóa chất tráng mặt), để lưu giữ lại được những thuộc tính lọc hút, để có thể thấm hút được các thành phần đặc biệt như kim loại nặng.
Thuộc tính làm tăng ý nghĩa của than hoạt tính là: nó là chất không độc (kể cả một khi đã ăn phải nó), giá thành sản xuất rẻ (được tạo từ gỗ thành than hoạt tính và từ nhiều phế chất hữu cơ khác, ví dụ: từ vỏ, xơ dừa), và đồng thời cũng xử lý chất thải rất dễ sau khi đã dùng (bằng cách đốt). Nếu như các chất đã được lọc là những kim loại nặng thì việc thu hồi lại, từ tro đốt, cũng rất dễ.
Ứng dụng của than hoạt tính:
* Trong y tế (Carbo medicinalis – than dược): để tẩy trùng và các độc tố sau khi bị ngộ độc thức ăn,
* Trong công nghiệp hóa học: làm chất xúc tác và chất tải cho các chất xúc tác khác,
* Trong kỹ thuật thì làm một thành phần của cái lọc khí (trong đầu lọc thuốc lá, cũng như trong tủ mát và máy điều hòa nhiệt độ),
* Trong xử lý nước (hoặc lọc nước trong gia đình): để tẩy các chất bẩn vi lượng.
* Tác dụng cực tốt trong phòng tránh tác hại của Tia đất
Cách làm than hoạt tính trong sinh hoạt
Hiện nay, tình trạng thiếu nước sinh hoạt ngày càng trở nên trầm trọng. Nhiều địa phương, người dân phải sử dụng cả nước ao hồ, sông suối và nước nhiễm bẩn về dùng. Nhằm góp phần nâng cao sức khỏe cộng đồng, phòng chống bệnh tật, Courant Vietnam xin hướng dẫn kỹ thuật xây dựng bể lọc nước đơn giản với nguyên liệu chính là than hoạt tính. Đây là dạng bể lọc đơn giản mà mỗi gia đình đều có thể tự làm được với chi phí bỏ ra chỉ từ vài trăm ngàn đồng.
Cấu trúc bể lọc nước được thể hiện chi tiết tại hình dưới:
Tùy theo điều kiện thực tế ở từng gia đình, có thể xây dựng bể lớn, nhỏ khác nhau. Chỉ cần lắp đặt đúng theo sơ đồ chỉ dẫn là bạn đã có được một nguồn nước sinh hoạt trong lành, tinh khiết.
Từ nguồn nước muốn lọc, bạn cho nước đi qua vòi sen để tạo mưa (hạt nhỏ – khỏi làm sói mòn lớp cát trên cùng). Qua lớp cát trên cùng, nước đã được lọc sơ các loại bụi bẩn, sinh vật, phèn. Nước sẽ thấm qua lớp than hoạt tính. Lớp than hoạt tính này có tác dụng hấp phụ các chất độc hại, các loại vi sinh vật nguy hiểm và trung hòa các khoáng chất khó hoàn tan trong nước. Qua lớp than hoạt tính, nước tiếp tục thấm qua lớp cát lớn, lớp sỏi nhỏ và lớp sỏi lớn nhất để đi ra bể chứa nước sạch.
Theo kinh nghiệm của chúng tôi, các bạn nên sử dụng ống nước bằng nhựa, có khoan lỗ đường kính khoảng 5 li (0,5 cm) dọc thân ống, còn đầu ống phía trong được bịt lại. Như vậy, nước sẽ thấm qua các lỗ nhỏ rải đều trên ống chứ không chảy trực tiếp vào đầu ống. Điều này sẽ tránh ống bị nghẹt và lượng nước vào ống đều hơn.
Ngoài ra, một điều các bạn cần chú ý là tất cả vật liệu cho vào bể nước (ngoại trừ than hoạt tính) như cát, sỏi,… đều nên được rửa sạch trước.
Tùy theo điều kiện thực tế và tình trạng nguồn nước, cứ 3-6 tháng, các bạn phải lọc bỏ lớp phèn đóng trên bề mặt lớp cát trên cùng bằng cách: khuấy đều lớp nước mặt (để nước khoảng 2-3 cm), rồi mở van xả phèn phía trên. Tất cả lớp phèn đọng sẽ bị trôi ra ngoài, làm lại một hai lần để nước sạch hoàn toàn. Ngoài ra, nếu tình trạng nước nhiễm bẩn, nhiễm phèn quá nặng, các bạn nên thay lớp cát trên cùng sau vài tháng sử dụng. Lưu ý: khi thay cát, nhớ nạo từ từ, đừng để ảnh hướng đến lớp than hoạt tính phía dưới (vì nó còn được sử dụng lâu dài). Sau 9 tháng đến 1 năm, bạn nên thay toàn bộ cát và than hoạt tính.
